SESİN YAYILMASI

Titreşen maddeler sesi oluşturur. Oluşan sesler dalgalar halinde yayılır. Ses dalgaları durgun suya atılan taşın oluşturduğu dalgalara benzetilebilir. Ses dalgalarının enerjisi vardır. Bu enerji ile etrafa yayılır. Kulağımızın duyamamış olduğu seslerde vardır.        [SPOT 1] Ses boşlukta yayılmaz. Ses sadece maddesel ortamda (Katı-sıvı-gaz) yayılır. Ses en hızlı katılarda sonra sıvılarda en yavaş gazlarda yayılır.[SPOT 2]

Resimdeki hoparlör bir odanın içindeki tanecikleri titreştiriyor, bu taneciklerde hemen yanı başlarındaki tanecikleri titreştiriyor. Taneciklerin titreşim doğrultusu ile dalganın yayılma doğrultusu aynı, işte bu nedenle ses boyuna bir dalgadır diyoruz. Ayrıca tanecikler olmasa titreşecek bir ortam da olmaz ve ses yayılamaz. Ses yayılmak için maddesel bir ortama ihtiyaç duyar. Eğer maddesel ortam yoksa ses yayılamaz. Örneğin, havası boşaltılmış bir kabın içine çalan bir telefon koysanız, sesini duyamazsınız. Ayrıca uzay boşluğunda da ses yayılamaz.

Sesin Katılarda Yayılması

1. Sesin duvardan geçmesi

Yan dairede yaşayan komşunuzun sesini duymuşsunuzdur. Ses duvardan geçmesi, sesin katı maddelerde yayıldığını gösterir.

2. Tren raylarındaki sesler

Tren rayına kulağımızı dayadığımızda trenin sesini duymamız.

3. Plastik bardaktan telefon

İki plastik bardak ortasından delinerek iple birbirine bağlanır. İp üzerinden sesin yayılması sağlanmış olur. Ağzımızdan çıkan ses plastik bardağa çarpar, bardaktan ipe iletilen ses diğer bardakta tekrar sese dönüşür. Bu sayede bardak ve ipten sesin iletilmesi sağlanmış olur.

4. Sıraya başımızı koyup, kalemle sıraya vurma

Kulağımızı sıraya dayayarak kalem ya da herhangi bir cisimle sıraya vurduğumuzda sesi duyabiliriz. Sırada oluşan ses kulağımızın içinde gibi hissederiz. Burada oluşan ses daha iyi iletilmiştir.

5. Bir matkapla duyarı delerken sesin yayılması

Üst katta matkapla duvarı delen kişinin yaptığı ses evin her tarafında duyulur.

Sesin Sıvılarda Yayılması

1. Su içinde bulunan yunus ve balinanın haberleşmesi

Suda yaşayan canlılardan bazıları çıkardıkları sesler ile haberleşmektedirler. Yunus ve balina bu şekilde haberleşen canlılardır.

2. Su içinde vurduğumuz taşların işitebilmemiz

Su içerisinde yüzerken, suyun içine başınızı sokup iki elimizle su içinde taşı birbirine vurduğumuzda taşların sesini duyabiliriz.

3. Gemilerde kullanılan sonar cihazı

Gemilerde bulunan sonar cihazı sesin yansımasından yararlanılarak yapılmıştır.

4. Denizde yüzen taşıtların motor sesini su içinde iken duyabiliriz.

Deniz içindeki dalgıçlar suyun üzerinde çalışan motorun oluşturduğu sesi duyabilmektedirler.

Sesin Gazlarda Yayılması

1. Konuşmaları duyabilmemiz

İnsanların konuşmaları sesin havada yayılması ile gerçekleşmektedir.

2. Televizyon, radyo hoparlöründen çıkan sesler

 Hoparlörden çıkan sesler  önce hoparlördeki kağıdı titreştirir. Bu kağıdın hareketi sonucu hava içindeki tanecikleri titreştirir. Bu şekilde oluşan ses dalgaları hava aracılığı ile kulağımıza kadar gelir.

3. Yıldırım ve şimşek olayı:

Gökyüzünde şimşek veya yıldırım olayı oluştuğunda, sesi her yere yayılır. Bu seslerin yayılması hava yolu ile olur.

4. Sokakta oluşan gürültü

       Sokakta çalışan bir iş makinesinin gürültüsü evimize kadar gelmektedir.